Hiç kendinizi çok mutlu hissettiğiniz bir anda aniden durup bu mutluluğun sonunda başınıza kötü bir şey geleceğinden endişelendiğiniz oldu mu? Muhtemelen olmuştur. Nitekim dünyanın birçok farklı bölgesinde gelişen değişik kültürlerin çoğunda bu tür inanışlar yer alır. Çocukluktan itibaren bu tür davranışlara şahit olduğumuz için de biz farkında olmasak da bazı inanışlar içimize işler. Ama çoğu zaman bu anlar gelip geçicidir ve hayatın tadını çıkarmaya devam edebiliriz.

Fakat bazen de bu korku ve endişenin içimizde büyüdüğünü, bizi andan uzaklaştırdığını görürüz. Zaman zaman yaşanabilen bu durum sürekli hale geldiğinde ise ciddi bir fobiye dönüşebilir. İşte insanı mutlu olmaktan alıkoyan bu yoğun kaygı hali çerofobi olarak bilinir. Peki, çerofobi hastalığı nedir ve insanı negatif düşüncelere, mutsuzluğa sürükleyen bu fobiden kurtulmak için neler yapılabilir? Bu soruların yanıtlarını ve çerofobi hakkında merak ettiğiniz farklı noktaları yazımızda bulabilirsiniz.

Çerofobi Nedir?

Çerofobi; basitçe mutlu olmaktan korkmak anlamına geliyor. Bir insanın mutlu olmaktan kaçınması ve korkması, onu mutlu edecek şeylere karşı isteksizlik duyması ve çoğu zaman kötü şeyler düşünerek mutsuz olması ile karakterize bir fobidir. Kelime olarak “Çerofobi ne demek?” sorusuna birçok fobi gibi Yunancaya bakarak yanıt verebiliriz. Çerofobi, sevinmek anlamına gelen Yunanca “chairo” kelimesinden türetilen bir ifade.

Bakıldığında DSM-5 tanı kriterleri kitabında ve literatürde tanımlanmış çerofobi hastalığı diye bir kavram tam olarak yok, yani mutluluktan korkmak resmi bir fobi olarak tanınmıyor. Ama bu korkunun farklı insanlarda görüldüğü biliniyor. Geniş çaplı bir şekilde araştırılmasa da birçok ruh sağlığı uzmanı tarafından kabul görmüş bir kavram. Temelinde ise mutluluktan ya da mutluluğu getiren olgudan veya aktiviteden değil; mutlu olduktan sonra gelebilecek mutsuzluk anı ya da kötü tecrübelerden korkmak yatıyor denebilir. Yani çerofobi aslında mutlu olduktan sonra mutsuz olmak durununu ifade eder.

Çerofobi Belirtileri Nedir?

Mutlu olmaktan korkma hastalığı, yani çerofobisi olan biri şöyle davranışlar sergileyebilir:

• Genellikle içine kapanıktır. Tek başına kalmayı tercih edebilir. Çekingen yapıda olabilir.
• Yaşamın her anında üzgün ya da mutsuz görünmeyebilir. İlk bakışta ortamdan keyif aldığı düşünülebilir. Ama içten içe korkuları onu rahatsız eder. Örneğin, bir arkadaşının düğününden ya da nişan partisinden ona ayıp olmasın diye ayrılmaz, ama bulunduğu ortam sebebiyle kaygı seviyesi çok artabilir.
• Çok neşeli, mutlu olmanın sonunda çok mutsuz olacağına inanabilir. Bunu toplumumuzda yaygın olan “Çok güldük, kesin başımıza bir şey gelecek.” tabirinin hayatı olumsuz yönde etkileyen bir mottoya dönüşmüş hali olarak da açıklayabiliriz.
• Romantik ilişkilerden kaçınabilir. İlişki boyunca yaşayabileceği olumsuzlukları ya da ilişkinin bitmesinin getireceği mutsuzluğu düşünerek hiçbir adım atmayabilir. İlişkilerin onu eninde sonunda mutsuz edeceğine inanabilir.
• Günlük hayatın eğlenceli anlarından da kaçınabilir. Arkadaşlarıyla dışarıda vakit geçirmenin getirdiği haz ve keyfin bir şekilde mutsuzluğa dönüşeceğini düşündüğü için sosyal ortamlarda bulunmak istemeyebilir.
• İleri seviyedeki bazı kişiler çevresindekilerin de mutlu olmasını istemeyebilir. Fakat bu bir tür kıskançlık ya da kötülük barındırmaz. Çevresindeki insanların mutluluğu bulduktan sonra başlarına bir iş geleceğini, zarar göreceklerini düşünür.

Çerofobi Neden Olur?

Çerofobi birçok uzman tarafından travmatik yaşantılar veya çatışmadan kaynaklanan bir tür savunma mekanizması olarak görülür. Mutluluktan korkmanın nedenleri ise kişiden kişiye değişebilir. Çerofobi sebebi olarak görülen durum ve düşünceler şöyle sıralanabilir:

• Bir kişi hayatında her şeyin iyi gittiği bir dönemin sonunda başına mutlaka kötü bir şey geleceğine inanabilir. Bu toplumsal normlarla da kişinin yaşadıkları ile de ilgili olabilir. Örneğin, bizim toplumumuzda her güzel şeyin bir sonu olduğuna işaret eden birçok inanış ve davranış biçimi vardır. Toplum içerisinde kahkaha atmanın ayıp görülmesi, çok gülünce çok ağlayacağının düşünülmesi gibi dayatmalar çerofobiye zemin hazırlayabilir.
• Bu bahsettiğimiz durum yaşanılarak da öğrenilmiş olabilir. Örneğin, çok mutlu ve keyifli bir akşamın ardından yaşanan kazada sakatlanan, ailesini ya da sevdiklerini kaybeden biri, bu andan itibaren mutlu olmaktan aşırı derecede korkmaya başlayabilir.
• Bazı kişiler mutluluklarını dışarıya yansıtmanın kötü ya da yanlış olduğunu düşünebilirler. Bir başkası acı çekerken mutlu olma fikri onları rahatsız edebilir. Ya da mutlu olduklarını gören insanların onları kıskanacağına, zarar vereceklerine inanabilirler. Bu durumda da mutluluk hissini sürekli olarak baskılarlar. Bu da zamanla çerofobiye dönüşebilir.
• Çocuklukta yaşanan travmatik olaylar, durumlar da çerofobinin önünü açabilir. Çok mutlu bir çocukluk geçiren çocuğun aniden ciddi bir rahatsızlık yaşaması ve hastanede uzun dönemler tedavi olması mutluluk korkusuna sebep olabilir.
• Benzer şekilde istismarcı ebeveynler de insanları çocukluktan itibaren mutluluktan korkmaya yöneltebilir. Evde her zaman sessizlik olmasını isteyen, eğlenceli aktivitelere izin vermeyen ve sürekli aşırı kontrolcü davranan ebeveynler çerofobiyi tetikleyebilir.

Çerofobi Belirtileri Nelerdir?

Birçok uzmana göre çerofobi bir tür kaygı bozukluğudur. Genellikle majör depresyonu tetikler ya da depresyon çerofobiye yol açabilir. İrrasyonel bir korku ile gelen anksiyete ve kendisini mutlu edebilecek davranışlardan kaçınmak, çerofobinin en net belirtileridir. Bunun yanında görülebilecek diğer belirtiler şöyle sıralanabilir:

• Keyifli zaman geçirilebilecek bir sosyal ortama girme düşüncesinden bile kaygı duymak.
• Sonunda kötü bir şey olacağını düşünerek önüne açılan fırsatları, değişiklikleri reddetmek.
• Çoğu kişinin eğlenceli bulduğu etkinliklere katılmaktan kaçınmak.
• Mutlu olduğunda başına bir iş geleceğini düşünmek.
• Mutlu hissetmenin kendisinin kötü bir insana dönüştürdüğüne inanmak.
• Mutlu olmak için harcanan zamanı kayıp olarak görmek.

Çerofobi Nasıl Geçer?

Çerofobiden kurtulmak hayata bambaşka bir çerçeveden bakmanızı, yaşamdan gerçekten keyif almanızı sağlayabilir. Çefofobiyi geride bırakmak için yapabileceklerinizi şöyle özetleyebiliriz:

1. Farkındalık ve Anda Kalma Çalışmaları

Mindfulness, yani yalnızca o anı yaşayabilmek mutluluk korkusu ile başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Günlük yaşam boyunca şimdiki anın sürekli farkındalığını oluşturmayı amaçlayan meditasyon teknikleri ile geçmişi ve geleceğini düşünmeden, yalnızca o anın yaşattığı hislere odaklanabilirsiniz. Doğru yönlendirilmiş mindfulness teknikleri ve nefes egzersizleri ile geçmişe ya da geleceğe giden zihni, bu ana taşıyabilirsiniz.

2. Kaygıyı Kontrol Etmek için Gevşeme Egzersizleri

Çerofobinin getirdiği kaygı ve buna bağlı gelişen stresi azaltmak hem bedeni rahatlatır ve daha iyi hissetmenizi sağlar hem ana odaklanmayı kolaylaştırabilir. Bu noktada da devreye meditasyon, yoga gibi rahatlatıcı ritüeller girer.

Otojen gevşeme teknikleri ile bedensel farkındalık yakalanabilir. Sizi rahatlatan ve stresten uzaklaştırdığını düşündüğünüz farklı fiziksel egzersizleri de uygulayabilirsiniz. Önemli olan kaygıyı geride bırakarak, keyifli anların sebep olduğu stresi en aza indirmek ve mutlu olmaktan mutluluk duymaya çalışmak.

3. Uzman Desteği

Çerofobi tedavisi için yaygın olarak Bilişsel Davranışçı Terapi yaklaşımıyla maruz kalma terapisi uygulanır. Çoğu fobide ortak olan bu uygulamalar sayesinde kişi korkularını kontrol etmeyi, mutlulukla ilişkilendirdiği olumsuz düşünceleri uzaklaştırmayı öğrenebilir. Maruz kalma terapisiyle ufak adımlarla ilerleyerek, mutlu olmanın aslında herhangi bir zarar vermediğini görebilir.

Siz de korkularınızın hayatınızı yönetmesini istemiyorsanız bir uzmana danışarak yaşamı hak ettiğiniz güzelliklerle tecrübe etmeye başlayabilirsiniz. Bunun için Salus uygulamasını kullanarak online terapi alabilir, iyileşme yolculuğunuza başlayabilirsiniz.

Bu makaledeki bilgileri faydalı bulduysanız "İnsanı Sevgisizliğe İten Filofobi Nedir, Nasıl Yenilir?" ve "Neofobi Nedir, Neden Olur?" yazılarımızı da inceleyebilirsiniz.

Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.