JavaScript is required
/
Borderline, Sınırda Kişilik Bozukluğu Nedir? (Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi)

Size özel içerikleri keşfetmek için Salus indirin.

Borderline, Sınırda Kişilik Bozukluğu Nedir? (Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi)

Paylaş:
Salus Mental mobil uygulama görseli

Salus

Klinik Psikolog Merve Şişman Köse onaylı içerik

Borderline Kişilik Bozukluğu yaşıyorsanız anlık olarak ruh hâlinizin değiştiğini gözlemliyor, mutluyken bir anda üzgün hissetmeye başlıyor olabilirsiniz. Kendinizi sıklıkla “sorgularken” bulabilirsiniz. Bu sorgulama kendinize, yaşamınızdaki bireylere dair düşünceleriniz veya rolleriniz ile hissettikleriniz hakkında olabilir. Üstelik tüm bunları yaşarken "Borderline tedavi edilebilir mi?" sorusuna cevap bulmaya çalışıyor da olabilirsiniz. "Sınırda Kişilik Bozukluğu nedir, tanı ve tedavi süreçleri nasıl yürütülür?" gibi Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğuna ilişkin sorularınızın cevaplarını bu yazımızda bulabilirsiniz.

Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir?

Borderline nedir, sorusuna verilebilecek en temel cevap; istikrarsız bir ruh hâli ve iletişimde uç davranışlar sergileme olabilir. Borderline Kişilik Bozukluğuna sahip bireylerde benlik imajına dair sorunlar, hızlı bir şekilde değişen ruh hâli, istikrarsız sergilenen davranışlar ve güven problemleri görülebilir.

  • Borderline kavramını ilk kez 1938 yılında Amerikalı bir psikanalist olan Adolph Stern kullandı. "Sınırda" anlamına gelen borderline kavramı, o dönem semptomları psikoz ya da nevroz olarak sınıflandırılamayan ve terapiyle gelişim kaydedilemeyen bir grup bireyi tanımlamak için tercih edildi.
  • 1970'lerde psikanalist Otto Kernberg tarafından psikoz ve nevroz arasında görülen kişilik bozukluğu türünü tanımlamak için kullanılmaya başlandı.
  • 1980 yılında ise Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı'nda bir kişilik bozukluğu olarak yer almaya başladı.

Günümüzde borderline kavramı ile ilgili farklı bakış açıları var. Bazı uzmanlar; Borderline Kişilik Bozukluğuna sahip bireyler için "sınırda" kavramının damgalayıcı olabileceğini, bu nedenle duygu durum bozukluğuna işaret eden yeni bir ifadeye ihtiyaç duyulduğu belirtiyorlar. Bazıları ise borderlinenın kişilik bozukluğu olarak ele alınmaması gerektiğini söylüyor. Yine de yakın dönemde yapılan bir **çalışmaya** göre kişilik bozuklukları alanında uzman olan profesyonellerin çoğu, rahatsızlığın isminin ve sınıflandırmasının değişmemesi gerektiğini belirtiyor.

Borderline Kişilik Bozukluğu Neden Olur?

Borderline Kişilik Bozukluğunun oluşmasına genetik, çevresel faktörler ve beyin kimyasındaki değişiklerin sebep olabileceği düşünülse de "Borderline neden olur?" sorusunun cevabı kesin olarak bilinmiyor.

  • Genetik aktarımla ilgili yapılan araştırmalar, aile üyelerinde Borderline Kişilik Bozukluğu olanların genetik yatkınlığı olabileceğini gösteriyor.
  • Çocukluk çağında istismar ve ihmale bağlı olarak gelişen travmaların Borderline Kişilik Bozukluğuna yol açabileceği de düşünülüyor. Çocuğun ebeveynlerinden erken dönemde ayrılmak zorunda kalması, duygusal olarak ihmale uğraması, ebeveynlerin ilgisizliği, fiziksel ve cinsel istismara maruz kalması gibi olumsuz deneyimlerle Borderline Kişilik Bozukluğu arasında güçlü bağlantılar olduğunu gösteren çalışmalar var. Ancak çocukluk döneminde sözü geçen deneyimlerin yaşanmasının her zaman Borderline Kişilik Bozukluğu ile sonuçlanacağını kesin bir şekilde söyleyemeyiz.
  • Sınırda Kişilik Bozukluğunun beyin yapısındaki değişikliklerle olan ilişkisini inceleyen çalışmalar, beynin duyguları aktarma ve deneyimleme esnasında aşırı aktif olduğunu gösteriyor. Korku ve öfkeyi kontrol etmekle ilişkili kısmı olan limbik sistemde görülen beyin aktivitesi, Borderline Kişilik Bozukluğu olan kişilerde diğerlerine kıyasla daha fazladır.

Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

sınırda-kisilik-bozuklugu-nedir.jpg Benlik imajında bozulma ve istikrarsız bir ruh hâliyle karakterize olan Borderline Kişilik Bozukluğunun belirtileri, genellikle erken yetişkinlik döneminde başlar. Sınırda Kişilik Bozukluğu tanısı için belirtilerin tümünün ya da birkaçının görülmesi beklenir. Sınırda Kişilik Bozukluğu belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:

  • Kontrol edilemeyen borderline atakları sonucunda fiziksel olarak kendine zarar vermeye yönelik davranışlar,
  • Maddi konular, cinsel birliktelik, yeme, alkol veya kimyasal madde kullanımında aşırı bir tutum sergileme,
  • Araba kullanma gibi dürtüsel davranışlarda kazalara neden olabilecek dikkatsizlik,
  • Doldurulamayan ve geçip gitmeyen bir boşluk hissi duyma,
  • Aile, arkadaş ilişkilerinde ve romantik ilişkilerde istikrarsız olmakla birlikte aşırı bağ kurma,
  • Kişilerarası ilişkilerde güvensizliğe neden olacak bir gelişme olmadığı hâlde görülen güven problemleri,
  • Hiçbir geçerli nedene bağlı olmadan terk edilme korkusu yaşama ve terk edilmeyi önlemek amacıyla yersiz çaba gösterme,
  • Öfkeyi kontrol etmede sorun yaşama, öfke nöbetleri geçirme ve öfkeye bağlı fiziksel kavgalara girme eğilimi,
  • Beden bütünlüğüne dair zayıflamış algı, bedenden ayrı hissetme,
  • Hızlı bir şekilde değişen ve dengelenemeyen ruh hâli,
  • İntihara eğilimli olma ve intihar teşebbüsünde bulunma.

Borderline Kişilik Bozukluğu Tanı Kriterleri Nelerdir?

Borderline, özellikleri bakımından birçok psikiyatrik rahatsızlıkla benzerlik gösterir. Tanı kriterleri bir önceki başlıkta bahsettiğimiz belirtilere benzer şekilde, DSM-5 Tanı Ölçütleri ve Başvuru El Kitabı içerisinde belirtilir. Bir ruh sağlığı uzmanı bu kriterleri inceleyip değerlendirmeleri yaparak Borderline Kişilik Bozukluğu tanısını koyabilir.

Sınırda Kişilik Bozukluğu tanı kriterlerini incelerken uzmanlar farklı yöntemlerden yararlanabilir. Tanı koyma sürecinde uzman;

  • Bireyin semptomlarına, geçmişte ve güncel olarak yaşadığı fiziksel sağlık sorunlarına, ailesinin sağlık öyküsüne ve yaşam deneyimlerine dair sorular sorar.
  • Ayrıca bireyden Borderline Kişilik Bozukluğu ile ilişkili yazılı anketleri doldurmasını isteyebilir.
  • Bireyin aile üyeleri ve yakın çevresi ile görüşme talep edebilir.

Tüm bu görüşmelerin sonucunda bireye tanı koyar ve tedavi sürecinde izleyecekleri yol haritasını bireye aktarır.

Borderline Kişilik Bozukluğu Tedavisi Nasıldır?

Ruh sağlığı uzmanları; Sınırda Kişilik Bozukluğu tedavisinde psikoterapi, ilaç tedavisi veya hastaneye yatış gibi farklı tedavi yöntemlerini uygulayabilirler. Uzmanların başvurabileceği psikoterapi ekollerinden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

  • Borderline tedavisinde olumlu etki gösteren ilk psikoterapi yaklaşımı olan Diyalektik Davranışçı Terapi; düşünce ve duyguların eylemlere nasıl yön vereceğine odaklanır. Böylece bireyin Borderline etkisinde açığa çıkan duygularla başa çıkma yöntemleri geliştirmesine yardımcı olur. Birey, Diyalektik Davranışçı Terapinin yardımıyla kendine ve yaşamındaki insanlara karşı daha dengeli yaklaşımlar sergilemeye başlayabilir.
  • Şema Terapi; çocukluk çağında yeterince karşılanmamış duygusal ihtiyaçların günümüzde yarattığı duygu, düşünceler ve davranışlar ile çalışır. Sağlıklı yetişkin kavramını güçlendirerek işlevsel olan baş etme yöntemleri geliştirmeyi hedefler.
  • Bilişsel Davranışçı Terapi; bireyin Borderline belirtilerini açığa çıkaran sağlıksız fikirleri ve davranışları değiştirebilmesine yardımcı olur. Ayrıca öfke ve güvensizlik gibi olumsuz duygular ve intihar düşünceleri ile başa çıkabilmesine katkıda bulunur.

Borderline evreleri göz önünde bulundurulduğunda bireyin semptomları çok şiddetliyse ruh sağlığı uzmanı hastaneye yatışını uygun görebilir. Kendine veya çevresine fiziksel zarar verme ihtimalinin ya da intihar eğiliminin yüksek olması hâlinde tedavinin gözetim altında sürdürülmesini tercih edebilir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Hakkında Merak Edilenler

Borderline; depresyon, Narsisistik Kişilik Bozukluğu ve bipolar bozukluk gibi farklı psikiyatrik rahatsızlıklar ile benzer semptomlar taşısa da birtakım semptomlar ve süreçlerle onlardan ayrılır.

  • Özellikle Borderline ve bipolar bozukluk; ruh hâlinde hızlı değişimler, dürtüsel davranışlarda aşırılık ve benlik imajı sorunları gibi benzer belirtiler sebebiyle karıştırılsa da ruh hâli değişimlerinin yaşanma periyotları, sıklığı ve şiddeti açısından borderline bipolar farkı olarak gösterilebilir. Bipolarda bu belirtiler belli atak dönemlerinde ortaya çıkar. Borderlineda ise sürekli ve her alanda görülebilir.
  • Borderline bozukluğuna benzer semptomlar gösteren bir diğer psikiyatrik rahatsızlık ise Narsisistik Kişilik Bozukluğu. Ancak Narsisistik Kişilik Bozukluğunda görülen benlik imajı sorunu, Borderlinenın yol açtığı değersizlik hissinin aksine kibirli ve benmerkezci bir tavır ile kendisini gösterir. Borderline ve Narsisistik Kişilik Bozukluğunun farklı yönlerinden biri de ruh hâli değişimi ile ilgili. Borderline bozukluğuna sahip birey, hızlı ruh hâli değişimlerinden yaşarken narsisistik bireyde istikrarsız bir ruh hâlinden söz etmek mümkün değil.

Sınırda Kişilik Bozukluğu, zorlayıcı bir rahatsızlık gibi görünüyor olabilir ancak doğru şekilde planlanmış bir tedavi süreciyle borderline belirtilerinin yönetilebileceğini unutmamalısınız. Borderline Kişilik Bozukluğu, iyi bir değerlendirme sürecinin ardından doğru müdahaleler uygulandığı takdirde tedavi edilebilir. Kişinin tedavi sürecine dair olan motivasyonu oldukça önemlidir. Bu süreçte zihinsel sağlığınızı desteklemek için Salus uygulaması üzerinden profesyonel rehberlik alabilir, ihtiyacınız olan uzmanlarla görüşebilir ve destekleyici içerikleri inceleyebilirsiniz.

Bu konuyla ilgili daha detaylı bilgi edinmek için "Borderline ile Yaşamak" ve "Borderline Anneler ve Çocukları" yazılarımızı da okuyabilirsiniz.

Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.

Size özel içerikleri keşfetmek için Salus indirin.