Birçoğumuz gün içerisinde aniden gelen bulantı hissinin o gün tükettiğimiz yiyeceklerle ya da kötü kokularla bağlantılı olduğunu düşünürüz. Oysaki fiziksel anlamda insanı kötü bir şekilde etkileyen mide bulantısı psikolojik nedenlerle de ortaya çıkabilir. Aslında midenin bulanması için görünen, elle tutulur bir sebep yokken rahatsız edici bir şekilde bulantı ile baş başa kalınabilir. Üzüntü, stres ve anksiyete mide bulantısına yol açabilir. Strese bağlı mide bulantısı gibi durumlar kimi insanda nadir görülürken kimisi için sık sık tekrarlanan, rahatsız edici bir rutine dönüşebilir.

Psikolojik Mide Bulantısı Nedir?

Psikolojik mide bulantısı; görünürde fiziksel bir sebep olmaksızın, stres gibi farklı tetikleyiciler ile ortaya çıkan bulantı durumu olarak tanımlanabilir. Zaten midenin vücudun en hassas yapıya sahip organlarından biri olduğu bilinen bir gerçek. Özellikle stresten direkt olarak etkilenen midede heyecana bağlı olarak kasılmalar, üzüntüden mide bulantısı gibi durumlar oluşabilir. Bazen “kelebeklerin uçuşması” olarak tabir edilen his, aslında çoğu kişinin tecrübe ettiği bir durumdur. Bu durumda genellikle bulantı kişiyi rahatsız eder, ama kusma eylemi çok fazla görülmez.

Arada bir yaşanan bu tür mide bulantısının psikolojik olduğunu zaten kolay bir şekilde tespit edebilirsiniz. Heyecana ve strese zaman zaman vücudun fiziksel tepki vermesi de normal sayılabilir. Fakat bazı durumlarda mide bulantısı adeta kronik bir soruna dönüşebilir. Psikolojik olarak mide bulantısı günün çok büyük bir kısmında kişiyi rahatsız edebilir, öğürme ve kusma görülebilir. Bu şekildeki sürekli mide bulantısı hissi kişinin hayat kalitesini düşürebilir. Böyle bir durumla karşı karşıya kalındığında ise bulantıya yol açan psikolojik tetikleyicinin bulunması ve üzerine çalışılması önemlidir.

Psikolojik Mide Bulantısı Neden Olur?

Psikolojik mide bulantısını bastırılan duyguların ortaya çıkma şekli, vücudun içinde bulunduğu duruma verdiği tepki gibi de değerlendirebiliriz. Genel olarak psikolojik mide bulantısı nedenleri için şunlar söylenebilir:

• Anksiyete ve stres en bilinen tetikleyicilerdendir. Böyle zamanlarda psikolojik mide bulantısı ve ishal, baş ağrısı, uykusuzluk, iştahsızlık gibi farklı fiziksel belirtiler aynı anda da görülebilir.
• Sinirlilik hali, öfke ve korku da mide bulantısına yol açabilir. Üzüntüden mide bulantısı oluşabilir.
• Bunun yanında yeme bozuklukları gibi farklı psikolojik hastalıklar da sebep olabilir.

Özetle mide bulantısının psikolojik nedenleri bunlar olabilir. “Psikolojik mide bulantısı nasıl olur, neden ortaya çıkar?” sorularının yanıtlarını daha detaylı incelemek için ise tetikleyicilere yakından bakabiliriz.

Kaygı ve Stresten Mide Bulantısı

İş, okul ya da özel hayatta yaşanan değişimler, üstlenilen yeni görevler zaman zaman kaygılı hissetmenize yol açabilir. Aslında kontrol altında olduğunda ve endişe hissi sizi ele geçirmediğinde kaygı duygusu oldukça normaldir. Hatta tamamen kaygısız yaşamak mümkün değildir diyebiliriz. Fakat kaygı kontrol edilemez olduğunda psikolojik baş ağrısı ve mide bulantısı, halsizlik, iştahsızlık, uykusuzluk gibi uzun vadede fiziksel etkileri de olabilecek semptomlara yol açabilir. Şöyle ki:

• Kaygı anında vücut bir krizle karşılaştığını düşünerek sempatik sinir sistemini harekete geçirir.
• Bu durumda da vücut savaş ya da kaç moduna geçiş yapar. Artan stres seviyesi ile beyindeki nörotransmitterler vücuda mesajlar gönderir ve kortizol, adrenalin gibi stres hormonları salgılanır. Genel olarak vücutta hormon seviyeleri değişir.
• Bu hayatta kalma modunda ise kalp atışı ve solunum hızlanır, kaslar gerilir. Genel anlamda tüm vücut sistemleri alarma geçer. Bunlar arasında sindirim sistemi de yer alır.
• Yükselen stresin yarattığı kimyasal değişimler de mide bulantısı ve kusma, gaz, mide ekşimesi, ishal ya da kabızlık gibi sorunları ortaya çıkarabilir.
• Yaşanan bu fiziksel değişimler ise kaygı seviyesinin artmasına ve bir kısır döngüye sebep olabilir.

Bu döngüyü ve psikolojik mide bulantısını tetikleyebilecek bazı kaygı bozukluklarını ise şöyle özetleyebiliriz:

• Kronik anksiyete bozukluğu
• Panik atak
• Fobiler
• Travma sonrası stres bozukluğu
• Sosyal anksiyete bozukluğu
• Obsesif kompulsif bozukluk

Psikolojik Mide Bulantısı ve Yeme Bozuklukları İlişkisi

Yemek sonrasında ya da yemek yerken mide bulantısı psikolojik bir rahatsızlık sonucunda da görülebilir. Aslında bu durumlar bundan önce bahsettiğimiz psikolojik mide bulantısından biraz farklı. Buradaki psikolojik mide bulantısı iştahsızlık gibi sorunlar kaygı bozuklukları değil, yeme bozuklukları ile ilgili. Yani aslında hem psikolojik hem fiziksel semptomlar var.

• Yeme bozuklukları farklı şekillerde ve değişen sebeplerden dolayı oluşabilir. En yaygın bilinenleri anoreksiya nevroza ve bulimia nevrozadır.
• Anoreksiyada kişi ne yaparsa yapsın kilolu olduğunu düşünür ve kilo almaktan korkar.
• Bulimia nervozada ise aşırı derece yiyecek tüketmeye sebep olan ataklar görülür.
• Her iki yeme bozukluğunda da kusma davranışı gelişebilir. Kişiler çok yediklerini düşündükleri ya da gerçekten fazla yiyecek tükettikleri ve kilo almaktan çekindikleri için kendilerini kusturabilirler. Bu durum zamanla kontrolden çıkabilir. Hiçbir şey yemeseler bile kusma refleksi görülebilir.

Bunlara bağlı olarak ise yeme bozukluklarında görülen mide bulantısının fiziksel bağlantısının da güçlü olduğunu, farklı psikolojik temellere dayandığını söyleyebiliriz. Fakat strese bağlı bulantı ile ortak noktası kaygıyı tetiklemek olarak görülebilir. Yeme bozukluklarında oluşan kusma davranışı ve alışkanlığı, kişinin kaygı seviyesini yükseltebilir. Bu durumda fiziksel işaretlerin yanında aşırı terleme gibi psikolojik mide bulantısı belirtileri de oluşabilir. Mide boşken bile psikolojik öğürme gibi durumlar yaşanabilir. “Yeme bozuklukları ile baş etme yöntemleri” hakkındaki yazımızı inceleyerek bu konuda neler yapabileceğiniz görebilirsiniz.

Psikolojik Mide Bulantısı Belirtileri Nelerdir?

Mide bulantısının fiziksel olarak da birçok sebebi var. Bu nedenle sinirsel mide bulantısını ayırt etmek oldukça önemli. Aksi halde fiziksel temelli bir sorunu göz ardı edebilir ya da yediklerinize dikkat etmenize rağmen mide bulantısından kurtulamayabilirsiniz. Neticede ana tetikleyicinin psikolojik etkenler olduğu bu durumdan yiyecekleri değiştirerek kaçınmak mümkün olmayabilir. Ayrıca özellikle çocuklarda psikolojik mide bulantısını tespit edebilmek, çocukların hem fiziksel hem ruhsal gelişimleri açısından önemli bir nokta.

Tüm bunlara rağmen ise psikolojik bulantıyı ayırt etmek zorlayıcı olabilir. Burada ayırıcı noktayı kendinizi yoklayarak, içerisinde bulunduğunuz durumu düşünerek fark edebilirsiniz. Şöyle ki:

• Ani psikolojik değişimler mide bulantısı yaratıyorsa, bu durumun kaygı ya da heyecanla ilgili olması muhtemeldir. Sizi üzen, endişelendiren, kızdıran ya da çok mutlu eden bir haber ile gelen bulantı hissi muhtemelen stres kaynaklı mide bulantısıdır.
• Benzer bir şekilde, fobilerinizle yüzleştiğinizde gelen ani mide bulantısının kaynağı çok yüksek ihtimalle psikolojiktir.
• Önemli toplantılar, sunumlar ya da sınavlar öncesinde mide bulantısı, ishal gibi belirtiler oluşuyorsa kaygı bozukluğu yaşıyor olabilirsiniz. Bu durumun ne kadar sık yaşandığını not almak ve bir uzmana danışmak faydalı olabilir.
• Çocuklarda da psikolojik mide bulantısı gözlem ile anlaşılabilir. Örneğin, her dişçi randevusu öncesinde hastalandığını söyleyen çocukta semptomlar korku ve kaygıya bağlı olarak gelişebilir. Ya da sabahları psikolojik mide bulantısı olan bir çocuk, birçok farklı sebebe bağlı olarak, okula gitmek istemediği için böyle bir durum yaşıyor olabilir. Bu rutin fark edildiğinde çocuğun okulda, zorbalığa maruz kalmak gibi travmatik deneyimlerin ihtimali göz önüne alınmalı ve mutlaka araştırılmalıdır.

Psikolojik Mide Bulantısı Nasıl Geçer?

Bu noktada "Stresten mide bulantısı nasıl geçer?" veya "Heyecandan mide bulantısı nasıl geçer?" diye soruyor olabilirsiniz.

Psikolojik mide bulantısı için en temelde iki farklı yöntem kullanabilirsiniz. Bunlardan biri, bulantı anını atlatabilmek için anlık çözümlerle kendinizi rahatlatmak. Diğeri ise psikolojik mide bulantısı nedenleri üzerine çalışmanıza yardımcı olacak psikolojik destek almak.

Şimdi gelin, strese bağlı mide bulantısı nasıl geçer, beraber bakalım:

Psikolojik Mide Bulantısı Yaşayanlara Yardımcı Olabilecek 7 İpucu

Endişe ve kaygı anında gelen psikolojik mide bulantısı sizi birçok açıdan olumsuz etkileyebilir. Bu noktada yaşadığınız sıkıntıyı azaltmak ve bulantı hissini minimuma indirmek için birtakım yöntemler deneyebilirsiniz.

"Psikolojik öğürme nasıl geçer? Psikolojik mide bulantısına ne iyi gelir? Stresten kusma nasıl önlenir?" gibi soruların yanıtları için aşağıdaki ipuçlarını inceleyebilirsiniz.

1. Bol Bol Sıvı Alın

Hafif serin su ya da maden suyu gibi içecekler mide bulantısını azaltmaya yardımcı olabilir. Böyle bir durumda kafein ya da alkol içeren içeceklerden de uzak durmanız önerilir.

2. Nane - Limon Tüketin

Nane ve limon mide bulantısını geçirmede kullanılan doğal malzemelerden. Ilık bir nane limon çayı içmek mideyi rahatlatabilir. Bunun yanında naneli şeker, nane yaprağı çiğnemek ya da limon koklamak da yardımcı olabilir.

3. Yediklerinize Dikkat Edin

Psikolojik mide bulantısı direkt fiziksel sebeplere ve tüketilen yiyeceklere bağlı olmasa da bazı gıdalar bulantı hissinin şiddetini artırabilir. Böyle zamanlarda, örneğin öncesinde stres yaşayabileceğiniz; sunum, toplantı ya da sınav gibi durumlardan önce, hafif beslenmeye çalışın.

Kızarmış yiyecekler, zor tüketilen gıdalar bulantıyı artırabilir. Onun yerine tuzlu kraker, peynirli tost ya da sandviç gibi yiyecekler tüketebilirsiniz.

4. Uzanın ve Sakinleşmeye Çalışın

Çok fazla hareket etmek ve sarsıntı mide bulantısını artırabilir.

• Stresten mide bulantısı yaşıyorsanız başınızı hafif yüksekte tutacak şekilde uzanabilirsiniz.
• Bu aşamada gözlerinizi kapatıp, düzenli ve kontrollü şekilde nefes alıp vererek sakinleşmeye çalışmak da büyük fayda sağlar.

5. Düşük Tempolu Egzersizler Yapın

Stres mide bulantısına yol açtığında, stres atmak için hareket etmeyi deneyebilirsiniz. Hafif egzersizler yapmak da psikolojik mide bulantısına yol açabilecek stresi kontrol altına almanıza yardımcı olabilir.

• Fazla yorulmadan ve bedeni sarsmadan açık havada yapılacak bir yürüyüş sakinleşmenize yardımcı olabilir.
• Açma germe hareketleri yaparak da kaygı ve stres sebebiyle gerilen kasların gevşemesini sağlayabilirsiniz.

6. Meditasyon Yapın

Meditasyon yaparak kaygıyı ve psikolojik mide bulantısını tetikleyen etkenleri uzaklaştırabilirsiniz. Sakin ve iyi havalandırılmış bir ortamda farklı meditasyon tekniklerini deneyebilirsiniz.

7. Odağınızı Değiştirin

Stresten ve bulantı hissinden kurtulmak için tetikleyicilerin olduğu ortamdan mental olarak uzaklaşmayı da deneyebilirsiniz.

• Eğer varsa ortamdaki televizyon, kitap, bilgisayar gibi dikkat dağıtıcı unsurları kullanabilirsiniz.
• Sevdiğiniz bir şarkıyı açıp 100’den geriye doğru sayarak odağınızı değiştirebilirsiniz.
• Gözlerinizi kapatıp kendinizi huzur bulduğunuz, güvenli alanınızda hayal ederek de fiziksel olarak içerisinde yer aldığınız ortamın ötesine geçebilirsiniz.

Tüm bu ipuçları psikolojik mide bulantısıyla başa çıkma noktasında, anlık olarak size yardımcı olabilir. Ama bunların tek başına yeterli olacağını söylemek pek mümkün değil. Çünkü psikolojik bulantıya sebep olan etkenler ortadan kalkmadıkça kontrolün sizde olduğunu söyleyemeyiz. Tabii ki bu ipuçlarını kaygıyı kontrol altına almaya çalıştığınız tedavi süreçlerinde destekleyici olarak da uygulayabilirsiniz. Fakat atılması gereken en önemli adım, bir uzmana danışmaktır.

Psikolojik Mide Bulantısı Tedavisi

Genellikle fiziksel bir sebep bulunamadığında uzmanlar kişiyi psikolojik destek alması için yönlendirir. Eğer yaşadığınız sorunun kaygı ile ilgili olduğundan eminseniz, kendiniz de direkt olarak bir ruh sağlığı uzmanına danışabilirsiniz. Bu aşamada mide bulantısının ne zaman, hangi durumlarda geldiğini bilmek ve uzmana iletmek başa çıkma noktasında size yardımcı olabilir. Psikolojik mide bulantısı tedavisi şunları içerebilir:

• Farklı terapi yaklaşımları kaygı ile baş etme becerileri geliştirmenize yardımcı olur. Bilişsel Davranış Terapi ile kaygının temelinde yatan sorunları ve korkuları keşfedebilirsiniz. Maruz kalma terapisi de uzmanın uygun gördüğü durumda uygulayabileceği yöntemlerden biridir. Genel olarak terapi sayesinde kaygıyı tetikleyen unsurları ve kontrol altına alma yöntemlerini öğrenebilirsiniz.
• Ek olarak uzman tavsiyesi ile ilaç da kullanılabilir. Psikolojik mide bulantısı ilaçları genellikle kaygıyı kontrol altına alma noktasında yardımcıdır. Fakat bazı ilaçların yan etkileri arasında da mide bulantısı olabilir.
• Meditasyon ve gevşeme teknikleri de kaygı ve stresi azaltmak için kullanılabilecek yöntemlerdendir. Bir uzmanın desteği ile oluşturulan süreçler kaygıyı ve buna bağlı olarak gelişen psikolojik mide bulantısı gibi sorunları hayatınızdan uzaklaştırmaya yardımcı olabilir.
• Diyafram nefesi gibi nefes egzersizleri vücudun kaygıyı azaltmasına ve dinlenme durumuna geri dönmesine yardımcı olabilir. Bu egzersizler kalp atış hızını ve kan basıncını düşürebilir, stres hormonlarını azaltabilir. Günlük nefes çalışmasına ek olarak, en yüksek kaygı dönemlerinde, sakinlik hissi için de nefese odaklanabilirsiniz.

Hem uzmanlarla görüşerek terapiye başlamak hem de ücretsiz meditasyon içeriklerini incelemek için Salus uygulamasını indirebilirsiniz.

Bu makaledeki bilgileri faydalı bulduysanız "Psikolojik Uyuşma ve Karıncalanma Nasıl Geçer?" ve "Psikolojik Kaşıntı Belirtileri Nelerdir, Nasıl Geçer?" yazılarımız da ilginizi çekebilir.

Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.