JavaScript is required
/
Hipokondriyazis Nedir? Neden Olur ve Nasıl Başa Çıkılır?

Size özel içerikleri keşfetmek için Salus indirin.

25 Haziran 2022

- Psikosomatik

Hipokondriyazis Nedir? Neden Olur ve Nasıl Başa Çıkılır?

Paylaş:
Salus Mental mobil uygulama görseli

Salus

Uzm. Psk. Dan. Merve Dökmeci onaylı içerik

Somatoform yani bedensel bozukluklar arasında yer alan hipokondriyazis, yorucu ve zorlayıcı bir psikolojik sorun olarak karşımıza çıkar. Hastalık hastalığı olarak da bilinen mental sağlık problemi, insanın hayatını yaşama şeklinden sosyal ilişkilerine kadar her şeyi olumsuz yönde etkileyebilir. Sürekli bir endişe, kaygı halinin hakim olduğu hipokondriyazisin tam olarak ne olduğunu anlamak ve “Hastalık hastalığı nasıl tedavi edilir? Hipokondriyazis olan birine nasıl davranılır?” gibi soruların yanıtlarını bilmek, bu psikolojik sorunla başa çıkma noktasında size yardımcı olabilir.

Hipokondriyazis Nedir?

Hipokondriyazis; insanın çok ciddi bir şekilde hasta olduğunu ya da olabileceğini düşünmesi ve bunun için aşırı kaygılanması ile karakterize bir ruhsal bozukluktur. Hipokondriyazis DSM-5’te somatoform bozukluklar kategorisinde yer alır.

Toplumda hipokondriyazis hastalık hastalığı adı olarak da bilinir. Hipokondri ya da sağlık kaygısı diye de geçer. Yani en basit haliyle insanın sürekli hasta olduğunu ya da olabileceğini düşünüp kaygılanmasıdır. Hipokondriyazis yani hastalık hastalığı nedir, sorusunun daha detaylı yanıtını ve bu psikolojik rahatsızlığın özelliklerini şöyle özetleyebiliriz:

  • Kişiler genelde ciddi bir sorunları olduğunu düşünür. Vücudunun gösterdiği günlük yaşam belirtilerini genelde yanlış yorumlar. “Bir hastalığım varsa ama ben anlamıyorsam” kaygısı yaşayabilir. Bu durum gerçekçi olmayan bir korkuya ve endişeye yol açar.
  • Sürekli olarak hastalıklarla ilgilenir. Yaşadığını düşündüğü hastalıklarla ilgili araştırmalar yapar, bilgi toplar. İnternetten edindiği bilgilerle kendine teşhis koyabilir. Bu noktada uzman kişiyle bir bilgi yarışına girebilir. Henüz kimsede görülmemiş ya da çok nadir görülen bir hastalığı olduğunu iddia edebilir.
  • Sık sık kendini kontrol eder. Dışkı ve idrarı takip eder. Vücudunda şişlik gibi fiziksel belirtiler arayabilir. Nabzını, tansiyonunu gereğinden sık ölçer ve en ufak bir dengesizlikte aşırı kaygı duyabilir.
  • Çoğu kişi yapılan tetkikler sonucunda danıştığı uzman bir sorunu olmadığını söylese de kabul etmek istemez. Bir sorun yaşadığından emindir ve doktorun bunu onaylamasını ister. Onaylanmayınca da genelde doktoru suçlar ve başka bir hekime danışır.
  • Çok az da görülse bu hastalıkta birtakım fiziksel semptomlar da oluşabilir. Hipokondriyazis en çok mide ve karın ile ilişkilendirilen şikayetlerle kendini gösterir. Hastalığın adı da bu detaydan, Yunancada “kaburgalar ve göbek arasındaki yumuşak” kısımlar anlamındaki “hypochondria” teriminden, gelmektedir.
  • Kişilerde rahatsızlığın doğasından gelen kaygı sebebiyle sorunlar da görülebilir. Hastalık hastalığı anksiyete, uyku bozuklukları, sürekli depresif hissetme ve isteksizlik gibi farklı psikolojik sorunları da tetikleyebilir.
  • Hastaların genelde yoğun ölüm korkusu olmaz. Bu hastalık daha çok kişinin hasta olması sonucunda kazandığı ayrıcalık, ilgi ve dikkat çekme durumları ile alakalıdır.

Hipokondriyazis Neden Olur?

Tüm diğer somatoform bozukluklar gibi hastalık hastalığı nedenleri de net değil. Birçok uzmanın ortak görüşüne göre potansiyel hipokondriyazis nedenleri şöyle sıralanabilir:

  • Ailesinde hipokondriyazis ya da benzer başka bir somatoform bozukluk olan bireyler genetik açıdan yatkın olabilirler.
  • Çocuk istismarı veya ihmali gibi çocukluk çağı travmatik yaşantıları ya da çocukken geçirilen bir hastalığın yarattığı psikolojik etki zaman içerisinde hastalık hastalığına yol açabilir.
  • Aşırı stres ve kaygı bozuklukları, majör depresyon gibi farklı psikolojik rahatsızlıkların sonucunda hipokondriyazis ortaya çıkabilir.
  • Aşırı endişeli ebeveynler de hastalık hastalığını tetikleyebilir. Kendi sağlıkları veya çocuğunun sağlığını hakkında çok fazla endişelenen ebeveynler, çocuklarının sağlık kaygısı duymasına yol açabilir.
  • Kişiler hasta olmanın getirdiği ayrıcalıkları yaşamak için de böyle bir davranış geliştirebilirler. Yalnızca hastayken ilgi gören ya da hasta rolünü kaçış olarak kullanan birinde hipokondriyazis bulguları oluşabilir.
  • Endişelenme eğilimine sahip kişiler sağlıkla ilgili aşırı araştırma yaptıklarında kendilerinde okudukları hastalıkların semptomlarını aramaya başlayabilirler. Bu ilk etapta herhangi bir sorun oluşturmasa da zamanla takıntı haline gelebilir ve hastalık hastalığına dönüşebilir.

Hastalık anksiyetesi bozukluğu genellikle erken veya orta yetişkinlikte başlar. Yaş ilerledikçe kötüleşebilir. Yaşlılarda hastalık hastalığı semptomları daha şiddetli görülebilir ve hafızayı kaybetme korkusu da bu hastalığa eşlik edebilir.

Hipokondriyazis, Hastalık Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

hipokondriyazis-tedavisi.jpg İnsanın sosyal yaşantısını oldukça olumsuz etkileyen hipokondriyazis belirtileri şöyle sıralanabilir:

  • Bir hastalığa yakalanmaktan korkarak diğer insanlardan kaçmak, toplumdan uzak durmaya çalışmak.
  • Mütemadiyen hastalıklarla ilgili araştırmalar yapmak.
  • Sağlıkla ilgili her şeyi abartmak ve takıntılı olmak.
  • Sağlık durumuyla ilgili bir şeyde çok çabuk alarma geçmek.
  • Sık sık farklı hekimlere başvurmak ya da ciddi bir hastalığı olduğundan emin olup teşhisi duymamak adına doktordan kaçınmak.
  • Belirtilerle ilgili başkalarına sürekli olarak yakınmak ve sevdiklerini de bir hastalığı olduğunu inandırmaya çalışarak güvence istemek.
  • Terlemek gibi çok normal bir vücut fonksiyonu için bile aşırı kaygı duymak.

Hipokondriyazis Bozukluğu Nasıl Anlaşılır, Tanı Nasıl Konur?

Aslında hipokondriyazis fiziksel belirtileri olan bir hastalık değil. Tanısı da bu nedenle biraz zorlayıcı olabilir. Çoğu zaman hastalar farklı bir hastalıkla ilgili olarak psikiyatra başvurur. Bu, hastalık hastalığı sebebiyle gelişen bir anksiyete bozukluğu olabilir ya da hastalığın doğası gereği kişi kendinde başka bir sorun olduğunu düşünerek uzmana başvurabilir. Bunun dışında hipokondriyazis ancak kişinin yakınları ya da sürekli danıştığı uzmanlar, bu kaygı halini fark ettiğinde ortaya çıkar.

Bir ruh sağlığı uzmanına yönlendirilen kişiye; öyküsü, semptomları ve kaygı düzeyi hakkında sorular sorulabilir. Sonrasında uzman doktor tanıya uygun bir tedavi süreci önerir.

Hipokondriyazis Nasıl Geçer, Tedavisi Nasıldır?

Hipokondriyazis ile başa çıkmaya çalışan kişiler ya da onların yakınları “Hastalık hastalığı nasıl yenilir, nasıl geçer?” diye merak edebilir. Aslında birçok psikolojik sorun gibi hastalık hastalığı tedavisinde de en önemli noktalardan biri, ilk adımı atmaktır.

  • Hipokondriyazis tedavi yöntemlerinin başında Bilişsel Davranışçı Terapi gelir. Bu yöntem ile sorunun kaynağına inilebilir. Danışan yaşadığı fiziksel belirtileri daha doğru bir şekilde ve mantık çerçevesinde değerlendirmeyi öğrenebilir. Korkuları, kaygısı ve endişeleri ile başa çıkma yolları bulabilir.
  • Hipokondriyazis tedavisinde kimi zaman grup terapisi de tercih edilebilir. Grup terapisi genelde tek başına yürütülmez. Bir süre psikoterapi görüldükten tedavi grup terapisiyle desteklenebilir.
  • Hipokondriyazis tedavisinde kullanılan ilaçlar da olabilir. Bu ilaçlar soruna bağlı gelişen anksiyete, aşırı stres ve depresif ruh halini düzenlemek için verilebilir. Yani direkt hastalık hastalığına çözüm olan bir ilaç yoktur.

Hipokondriyazis, Hastalık Hastalığı Hakkında Merak Edilenler

hastalik-hastaligi-neden-olur.jpg

Hastalık Hastalığı Tedavisi Yapılmazsa Ne Olur?

Hipokondriyazis insanın tüm hayatını etkileyen bir psikolojik sorundur.

  • Zamanla gerçekten fizyolojik rahatsızlıklar oluşabilir. Vücudun aşırı kaygı ve strese maruz kalması birtakım rahatsızlıkları tetikleyebilir.
  • Kişinin çevresiyle ilişkisi bozulabilir. Sürekli olarak hastalık konuşan biri, diğer insanların da modunu düşürebilir. Bu da insanların hipokondriyazis yaşayan kişiden uzaklaşmasına yol açabilir. Bunun devamında ise yalnızlık ve dışlanmışlık hissi sebebiyle depresyon görülebilir.
  • Sürekli hastalık kaygısı ve doktora başvurma isteği iş ve okul hayatını da olumsuz etkiler. Sık sık hastaneye gidip işi ve okulu aksatmak, kurumla ilişiğinin kesilmesine yol açabilir. Odaklanma ve performans sorunları da görülebilir.
  • Aşırı sağlık bakım ziyaretleri sebebiyle maddi problemler de yaşanabilir. Bu da hastanın maruz kaldığı stresin dolayısıyla da hastalığın şiddetinin artmasına yol açabilir.

Bedensel Belirti Bozukluğu Hipokondriyazis ile Aynı mıdır?

Hipokondriyazis ve somatizasyon bozukluğu farkı hastanın yaşadığı semptomlarda kendini belli eder.

Bedensel belirti bozukluğu olarak da bilinen somatizasyonda kişiler vücutlarının farklı bölgelerinde farklı sorunlar yaşarlar. Vücut ağrıları, sindirim sorunları gibi fiziksel semptomları vardır. Bu semptomlar onlara endişe verir ve farklı uzmanlara başvurarak çözüm ararlar. Yaşadıkları semptomların hepsi gerçektir ve fizyolojik olarak açıklanamaz, sebebi psikolojiktir.

Hastalık hastalığı yaşayanlarda ise semptom ya hiç yoktur ya da az görülür. Yani somatizasyon bozukluğunda olduğu gibi hastalık hastalığı fiziksel belirtileri başka bir fizyolojik rahatsızlık gibi ortaya çıkmaz. Bu rahatsızlığın temelinde hasta olma endişesi yatar. Tabii ki zamanla hastalık hastalığı panik atak gibi farklı sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu durum da bedeni fiziksel olarak etkileyebilir. Ama bu, bedensel belirti bozukluğunda görülen semptomlardan farklıdır.

Hipokondriazis Olanlara Nasıl Davranmak Gerekir?

Hastalık hastası olan biriyle yaşamak zorlayıcı bir tecrübe olabilir. Sürekli sağlık kaygılarına maruz kalmak sizin de benzer davranışlar sergilemenize sebebiyet verebilir. Böyle bir durumda yapabileceğiniz en iyi şey, kişiyi tedaviyi en azından denemeye ikna etmek. Tedavi süresince de terapisti ile iletişim halinde olup desteğinizi esirgememek. Ayrıca bu zorlu deneyim karşısında kendi ruh sağlığınızı koruyabilmek için kendiniz de terapiye başlayabilirsiniz.

Bu süreçte kaçınmanız gereken davranış ise hipokondriyazis olan kişinin hezeyanlarına ortak olmak, korkularını körüklemektir. Mümkün olduğunca sakin kalmaya çalışmalı ve dengeli davranmalısınız. Çok ilgili ya da aşırı ilgisiz olmak hastalığın şiddetini artırabilir.

Hipokondriyazis Yaşıyorum, Ne Yapmalıyım?

Hastalık hastalığından kurtulmak aslında tamamen sizin elinizde.

  • Eğer terapistiniz ile belirlediğiniz tedavi programını aksatmadan uygularsanız, belli bir zaman sonra sonuçlarını almaya başladığınızı görebilirsiniz.
  • Tabii ki terapi aşamasında sabırlı olmanız gerekiyor. Bu bir süreç. Bu süreçte kendinizi, travmatik yaşantılarınızı, benliğinizi keşfediyor ve sizi zorlayan duygu ve düşüncelerle başa çıkma yollarını öğreniyorsunuz. Ve danıştığınız uzmanın elinde sihirli bir değnek yok. Yavaş yavaş, emin adımlarla ilerlemeniz en önemlisi. Yorulabilir, tıkandığınızı hissedebilirsiniz. Ama tedavinizi asla yarım bırakmamalısınız.
  • Kendi kendinize destek olmak için ise düşüncelerinizi sağlık kaygısından uzak tutmaya çalışabilirsiniz. Meditasyon bu anlamda size yardımcı olabilir. Eğer telefon ve bilgisayar başına geçince hemen hastalıklarla ilgili araştırma yapmaya başlıyorsanız, bir süre bu teknolojik cihazlardan uzak durmak iyi olabilir. Hastalıklarını anlatarak sizi tetikleyen birileri varsa bu kişilerle iletişimi, en azından tedaviniz bitene kadar, azaltmanız fayda sağlayabilir.

Hipokondriyazis hastalığının temelinde yatan kaygı sorunları ile başa çıkmanın en önemli adımlarından biri ise terapiye başlamak. Salus ile online terapi sürecinize hemen başlayabilirsiniz.

Bu makaledeki bilgileri faydalı bulduysanız "Konversiyon Bozukluğu Nedir, Neden Olur?" ve "Sağlıklı Yaşam için Neler Yapmalıyız?" yazılarımız da inceleyebilirsiniz.

Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.

Size özel içerikleri keşfetmek için Salus indirin.